De polyvagaaltheorie gaat over liefde en verbinding. De theorie biedt ons inzicht in de wetmatigheden die liefdevolle verbinding mogelijk maakt maar ook welke factoren een rol spelen als we liefdevolle verbinding missen of verliezen. Door deze wetenschap kunnen we actief leren samenwerken met de factoren die onszelf en anderen betrokkenheid, resonantie en veiligheid brengen.

De hart-gezicht-connectie

Wat ons hart voelt drukt zich uit in ons gezicht. De polyvagaaltheorie gaat over de intieme verbinding tussen het hart en onze gezichtsuitdrukkingen. Anderen kunnen  in ons gezicht lezen wat wij in ons hart voelen. Of we ergernis ervaren of tevredenheid, of we iets plagend zeggen of onvriendelijk, of we verdrietig zijn of blij. Of we waarschuwingstekenen geven of uitnodigingstekenen. We zijn gemaakt voor verbinding, samenwerking en communicatie. Omdat deze communicatievaardigheden vanuit het autonome zenuwstelsel worden aangestuurd, gebeurt het in eerste instantie onbewust (autonoom), al kunnen we ons wél bewust maken, wat we zien, horen of voelen bij onszelf en bij anderen.

De trefzekerheid van onze instinctieve reactie

Via de eerste instinctieve reactie op de mens die we ontmoeten zijn we niet te misleiden. We ‘weten’ of iemand voor ons veilig is, neutraal of bedreigend. We ‘weten’ of iemand vriendelijkheid faket of van harte vriendelijk is. We zijn uiterst gevoelig ervoor of iemand echt met zijn aandacht erbij is of niet.
Wél kunnen we deze informatie tijdelijk terzijde schuiven. Door onze neocortex, die zorgt voor cognitieve beoordelingen, kunnen we iets parkeren omdat we denken dat andere zaken belangrijker zijn. Het gevolg kan zijn dat we de instinctiever informatie simpelweg niet opmerken.  Of we verdenken ons ervan, dat we iets niet goed hebben waargenomen.
Vaak zeggen we dan achteraf: “Ik wist het toen al.” Dat kan slaan op zowel positieve gevoelens die we onderdrukten (“Ik was toen al verliefd, maar kon het nog niet toegeven”) als negatieve (“Ik heb het toen al gevoeld, dat zij/hij een dubbele agenda had”).
Door de polyvagaaltheorie leren we dat onze instinctieve reacties vanzelf gebeuren. We hoeven ons er niet voor te schamen, we hoeven ons er zelfs niet verantwoordelijk voor te voelen, dat ze opduiken. Ons autonome zenuwstelsel reageert nu eenmaal vanzelf. Maar als we onze neocortex weer leren onze instinctieve reacties toe te laten tot ons bewustzijn, dan kunnen we ze opmerken, onze reactie bepalen en met begrip en respect wegen vinden om hiermee om te gaan.

Het Ventrale Vagus Complex

De polyvagaaltheorie spreekt erover dat deze hart-gezicht-connectie mogelijk wordt gemaakt via het ventrale vagus complex (VVC). Dit complex bestaat uit vijf hersenzenuwen. Deze vormen samen het sociale zenuwstelsel. Het sociale zenuwstelsel is ons relatie-instrument bij uitstek. We kunnen hierdoor de ander ‘lezen’ en we kunnen de ander hierdoor via specifieke signalen bereiken.

Hoe doen we dat?

via de ogen (de sociale blik),
door gezichtsuitdrukkingen,
door de intonatie en melodie van de stem (prosodie)
door slikken, ademen en zuchten waar te nemen
door de houding van het hoofd (vast of beweeglijk, recht of schuin)
en zelfs door wat we proeven (b.v. een zuur gezicht trekken)