De oriëntatierespons
Blog 3 in de serie neuro-sensitieve meditaties
In het dagelijkse leven is onze aandacht vaak naar buiten gericht en ‘vergeten’ we onze innerlijke waarnemingen. We zijn daarbij zelfs vaak niet alleen op één taak gericht maar zitten regelmatig te multitasken. Multitasken kan heel gewoon zijn. B.v. een kopje theedrinken en telefoneren. Of een gesprek voeren terwijl we eten. Maar vaak missen we dan een deel van onze interne beleving.
In deze blog exploreren we een combinatie tussen het voelen van onze interne wereld, terwijl we ook met de externe omgeving contact houden. Dat noemen we hier gezond multi-tasken. In deze blog leer je een basisoefening om de splitsing binnen-buiten, en de splitsing tussen hoofd en lichaam geleidelijk aan te overbruggen en uiteindelijk ook weer bij elkaar te brengen. Het is mogelijk volop in de uiterlijke wereld te functioneren terwijl we in contact blijven met onze innerlijke beleving. We zullen in deze blog ook leren wat dit met de oriëntatierespons te maken heeft.
De oriëntatierespons
Een van de instinctieve bewegingen die wij mensen gemeen hebben met alle zoogdieren is de oriëntatierespons. Als we een geluid horen dat we niet kunnen duiden, dat plotseling is en onverwacht dan hoeven we niet erover na te denken: ons hoofd draait automatisch naar de bron van het geluid, onze nek draait richting het geluid om te onderzoeken of het veilig is of dat er gevaar dreigt. Dat is de eerste functie van de oriëntatierespons: een instinctieve impuls om te checken of er gevaar dreigt, een instinctieve overlevingsimpuls.
De tweede functie is verkenning en exploratie. Ook als er geen gevaar is hebben we een beweeglijke nek en hoofd nodig om onze omgeving te verkennen. Bij elk onderzoek in onze omgeving, bij ontmoetingen en bij praktische taken in het dagelijkse leven bewegen we dus de nek en het hoofd om voor maximale veiligheid en afstemming te zorgen in de samenwerking met onze omgeving.
Een oeroude functie
Omdat dit zo’n oeroude functie is die bijdraagt aan het gevoel veilig te zijn, kan de oriëntatierespons voor ons ook nuttig zijn om met onze instinctieve intelligentie samen te werken. We kunnen de oriëntatierespons gebruiken om ons autonome zenuwstelsel aan veiligheid te herinneren en gemak en levensplezier te stimuleren.
Een mens die zich onveilig voelt heeft een gespannen nek en een verstarde of geblokkeerde oriëntatie. Als we dan behoedzaam onderzoeken of we ons hoofd wat kunnen bewegen en ons toestaan nieuwe bewegingen te exploreren dan draagt dit bij aan een directe ervaring van fysieke veiligheid. Ons gevoel van welzijn en veerkracht wordt versterkt.
Gezond Multi-Tasken
In de meditatieve oefening ‘Gezond Multi-Tasken’ combineren we de oriëntatierespons met aandacht voor de aarde en de adem. Een combinatie waarbij we oriëntatie op de buitenwereld combineren met oriëntatie op veiligheid in de binnenwereld.
Meditatie – Gezond Multi-Tasken
Een integratieve mindfulness-oefening, om binnen- en buitenwereld met elkaar te leren verbinden.
- Voor deze oefening wil ik je uitnodigen om waar te nemen hoe je wilt zitten, staan of liggen. Volg je neiging. Vertrouw de impuls die uit je lichaam komt.
- Voordat ik je vraag je aandacht ergens op te richten, wordt bewust waar je aandacht vanzelf naar toegaat. Misschien naar buiten, misschien naar binnen, misschien naar beide. Neem de aandacht zelf waar, hoe beweegt de aandacht zich, als je nergens ingrijpt en met nieuwsgierigheid de neiging van je aandacht volgt.
- Breng nu je aandacht naar het contact van je lichaam met de omgeving: misschien je voeten, misschien je bekken, misschien je rug, of je zij, als je deze oefening liggend doet. Neem dit contact waar en richt je aandacht hierop. Het kan een heel kleine plek zijn, maar ook alle delen, die nu de grond raken. Voel waar minder of meer druk is in je lichaam.
- Misschien merk je dat je waarneming zich verfijnd en preciezer wordt naarmate je langer stil staat bij een of meerdere van de contactpunten. Hoe de zwaartekracht in je lichaam werkt op dit moment,…door je aandacht hierop te richten krijg je meer informatie.
- Ga nu naar je adem. Zodra ik de adem noem, verandert er iets in je adem? Wat merk je op? Hoe gaat je adem? Hoog, laag, hoe is de temperatuur? Warm of koel? Hoe gaat de adem bij de inademing, hoe bij de uitademing?
- Hoe is het om beide aandachtsgebieden waar te nemen: contact met de grond en adem? Gaat dan de eerste focus verloren? Breng je aandacht dan terug naar de eerste focus: het voelen van het contact met de grond en combineer het samen met de adem. Je hoeft hierbij niets te veranderen, b.v. dieper in- ademen of dieper uit ademen. We veranderen niets, we brengen alleen meer bewustzijn in onze waarneming.
- Als je wilt, sluit nu je ogen. Stel je voor dat je twee grote hazenoren hebt, waardoor je wakker en nauwkeurig het kleinste geluid in jouw omgeving kunt waarnemen. Hoe is het om de ruimte om je heen te scannen via twee grote oren? Beweegt hierbij je nek? Of blijft je hoofd in dezelfde positie?
- Is het mogelijk de oriëntatie op buiten te combineren met de aandacht voor het contact met de grond of de adem in je lichaam? Het kan zijn, dat dit niet tegelijkertijd kan, of gedeeltelijk, of moeiteloos samen. Alles, wat je hierbij ontdekt is waardevol. Er zijn geen goede of foute waarnemingen.
- Open dan je ogen Merk nu op wat je waarneemt als je om je heen kijkt. Misschien zie je iets vóór jou, of iets links of rechts van je, iets dichtbij, iets ver weg…Je oriënteert je op je externe omgeving en neemt waar wat er is. Wees benieuwd.
- Neem waar of er een kleine beweging in je nek of hals is, of in je ogen. Misschien een beweging die zo klein is dat iemand van buitenaf het niet eens zou opmerken.
- Combineer dan je externe oriëntatie samen met het waarnemen van je adem. Wees gerust, je adem gaat vanzelf, je hoeft niets te doen, terwijl je rondkijkt. En ga dan naar de waarneming van het contact met de grond, de waarneming van zwaartekracht. Ook hier hoef je niets voor te doen.
- Dit kun je zo snel of zo langzaam doen als je wilt, terwijl je exploreert of je de oriëntatie naar buiten via horen en zien kunt combineren met de oriëntatie naar binnen, op adem of zwaartekracht. Dit is heilzame multitasking: ik ben hier, ik voel de zwaartekracht, ik adem en ik neem waar wat er buiten mij is, via mijn oren, via mijn ogen.
- Stel je de twee aandachtsgebieden voor – oriëntatie naar buiten en oriëntatie naar binnen- voor als twee cirkelen die elkaar gedeeltelijk overlappen. Breng hier je aandacht naar toe. Raken ze elkaar amper? Of is er een groot gebied van overlapping? Misschien zo ver, dat zij samensmelten in één cirkel?
- Kun je nu je aandacht naar een van de cirkels brengen? Eerst naar de een, dan de ander? En dan naar beide samen?
Achtergrond en effect van deze oefening
Als we dit regelmatig oefenen, leren we nieuwe breinpaden te maken die onze waarneming weet te verbinden tussen binnen en buiten. Regelmatig oefenen zal onze neiging tot afsplitsing tussen hoofd en lichaam en tussen binnen en buiten verminderen. We ontwikkelen en trainen hierdoor het vermogen om gezond te multitasken. We leren contact te houden met onze binnenwereld terwijl we volop in het leven staan. Onze veerkracht in het dagelijkse leven zal toenemen.
Deze blog hoort bij de cyclus van zeven neuro-sensitieve meditaties die de Academie voor Open Bewustzijn aanbiedt in het najaar van 2023.
Kijk hier in de agenda naar ons aanbod.
