De heilige pauze
Blog 7 in de serie neuro-sensitieve mindfulness
Kan een pauze heilig zijn? Zijn er momenten in ons leven waarin we eerbied kunnen hebben voor de stilte van een pauze?
Laat je in deze blog meenemen in de rijkdom die in en achter pauzes te vinden is.
Vorige keer zagen we hoe bewegen en bewustzijn één proces vormen. Elke beweging die ons lichaam maakt draagt bij aan ons bewustzijn. Elke met aandacht gevolgde en met aandacht uitgevoerde beweging brengt ons in contact met nieuwe mogelijkheden van denken, voelen en handelen. (Als je hier meer over wilt weten, lees dan blog 6 in de serie Neuro-sensitieve meditaties – De intelligentie van onze handen.)
Als je nu goed kijkt naar het proces waarin bewegen tot bewustzijn leidt, dan kun je nóg iets opmerkelijks ontdekken. Je ziet namelijk dat er in het bewegen altijd ook natuurlijke pauzes ontstaan.
Pauzeren is onderdeel van leren
We associëren pauzeren niet gauw met een leer- of bewustzijnsproces. Toch heeft elk natuurlijk proces ook een pauze nodig. Kijk maar naar de seizoenen van onze aarde. We hebben niet alleen groeiseizoenen zoals lente en zomer maar ook een pauze-seizoen: de winter. Ook in ons persoonlijk leven is er een afwisseling tussen actieve fasen en stille fasen. We hebben fasen in ons leven, waarbij we volop actief zijn en in de wereld werkzaam zijn en we hebben fasen in ons leven, waarin we eerder passief zijn zoals in de allereerste babytijd of als hoogbejaarde. Maar ieder mens kent ook fasen in het volwassen leven waarbij er zogenaamd niets uit je handen komt. Een soort persoonlijke winter. Dit gebeurt vaak na een tijd waarin we volop naar buiten gericht waren.
Geen hoge status
Stille, passieve of onzichtbare periodes hebben in onze maatschappij geen hoog aanzien. Mensen die in het openbare leven volop actief zijn hebben vaak een hogere status dan mensen die in het stille of onzichtbare werken en leven. We beschouwen daarom vaak zo’n pauze van nietsdoen en terugtrekken niet als waardevol en willen er zo gauw mogelijk van af. Pas later, als we terugkijken kunnen we soms zien, dat zo’n fase de voorbereiding was op een nieuwe cyclus in ons leven, die van grote waarde bleek te zijn. Een noodzakelijk stille periode in voorbereiding op nieuwe levensvitaliteit.
Pauzes in het dagelijkse ritme
Ook in het dagelijkse ritme is de pauze een onderdeel van alle natuurlijke levens- en leerprocessen. Na iedere dag komt er de nacht, waarin we een paar uur zonder dagbewustzijn een wonderlijk proces doormaken van dromen, indrukken van de dag verwerken en perioden van droomloze, diepe slaap. De slaap is één grote pauze in ons dagritme waarbij we zogenaamd ‘onbewust’ zijn. Toch is ook in de slaap intelligentie werkzaam maar niet in de vorm van bewust bewustzijn. Over de functie van slapen weten we misschien van alles, maar over de bewustzijnsstaten tijdens de slaap is in onze westerse wetenschap nog niet zoveel bekend (de oosterse wetenschap is hier veel rijker rondom de kennis over slaap- en droomyoga).
Hoe dan ook, niemand zal ontkennen dat de slaap een noodzakelijke fase is in ons dagelijkse ritme. Zonder slaap zouden we compleet uit ons evenwicht raken. De slaap is onderdeel van ons leven en groeien. Rusten en pauzeren zijn deel van het leven en vormen de bodem van onze levenskracht en levensvitaliteit. Ook pauzeren hoort bij levensvitaliteit!
Maar er valt nog veel meer te zeggen over het fenomeen ‘pauze’.
Pauzes als creatieve ruimtes
Velen kennen het verschijnsel, dat je ’s avonds met een vraag naar bed gaat en dat je ’s ochtends vroeg ‘uit het niets’ een antwoord weet. Soms gebeurt dat ook overdag, tijdens of na een dutje. Pauzes zijn dus creatieve ruimtes. We kunnen blijkbaar ook groeien en leren zonder (dag)bewustzijn. Sterker nog, als we de momenten van ‘weg zijn’, even nietsdoen, slapen, rusten en lummelen te vaak overslaan dan wordt ons vermogen om te leren en te groeien ontregeld. We raken overprikkeld, geïrriteerd en gestrest. Ons systeem raakt gedisreguleerd.
De heelmakende pauze
De pauze als creatieve ruimte brengt ons naar het thema van deze blog – de heilige pauze. Het woord ‘heilig’ is afgeleid van ‘heling’ of ‘heel-makend’. En dat is precies wat een pauze doet: het is een wezenlijk heel makend element in onze ontvouwing. Ons bewustzijn groeit niet alleen door actief deel te nemen aan het leven maar ook door ons over te geven aan de pauzes in ons levensritme. Pauzes inlassen is net zo belangrijk voor het ontwikkelen van veerkracht en levenszin als actieve fasen van zichtbaar scheppen en creëren. Pauzes respecteren, toelaten en beleven zijn een bijdrage aan het ontwikkelen van een veerkrachtig bewustzijn dat het wel en wee in ons leven met openheid tegemoet kan treden.
Een toegangspoort
Daarnaast is de pauze ook een deur naar een andere dimensie. Aandacht voor pauzes is als een deur naar een stille aanwezigheid in ons, vrij van geconditioneerdheid en vorm. De pauze helpt ons contact te maken met een dimensie van ons bestaan die niet door ons ego gecontroleerd wordt. De pauze is een toegangspoort naar een stille mysterieuze ruimte van verwondering en eenvoud. Aandacht voor pauzes zou je ook kunnen zien als een van de manieren om ons te herinneren aan onze heelheid. Pauzes zijn een toegangspoort naar het mysterie dat we zijn.
Vandaag wil ik jullie graag meenemen in het ontdekken van de rijkdom van pauzes.
Ik ben benieuwd wat jullie zelf ontdekken via de volgende meditatie:
Meditatie – de heilzame pauze
Ik wil je aan het begin van onze meditatieve reis vragen je te herinneren aan een moment waarin jij moest of wilde stoppen. Misschien omdat je ziek werd, of door een conflict op het werk of een relatiecrisis. Welke levensfase komt dan bij je op? Merk kort op wat deze herinnering met je doet maar ga er niet over nadenken. In plaats daarvan kun je de vraag stellen: hoe reageert mijn lichaam op deze herinnering aan deze (afgedwongen) pauze in mijn leven?
Parkeer dit vervolgens weer en laat je meenemen in de volgende meditatie:
Zoek een gemakkelijke positie en neem de tijd om je aandacht op je innerlijke wereld te richten.
Komt er een impuls uit je lijf om te bewegen? Misschien dat je je wat wilt uitrekken of je schouders en nek wat wilt bewegen.
Misschien dat je handen wat over je gezicht willen strijken of over je armen en benen.
Misschien is er een neiging om te geeuwen.
Laat de natuurlijke impulsen uit je lijf toe. Het zijn impulsen die vanzelf in het lijf ontstaan en die ons willen begeleiden naar een gezonde zelfregulatie.
Laat de impulsen uit je lijf dan ook weer stil worden. Merk op wat er hierdoor levendig is geworden, misschien helderder of wakkerder, of juist rustiger, zelfs als je nu niet meer beweegt of aanraakt.
Gun jezelf nu een pauze, waarbij je zelfs niet de moeite neemt je aandacht ergens op te richten. Wat doet je aandacht dan helemaal vanzelf? Wat ontdek je?
Richt je aandacht nu op het feit, dat je lichaam gedragen wordt door de grond. Wij hoeven hiervoor niets te doen. De aarde draagt het lichaam vanzelf. Hoe is het om dit op te merken?
En gun jezelf opnieuw een pauze.
Richt nu je aandacht op het lichte uitdijen en krimpen van je romp doordat je in- en uitademt. Merk op dat de adem vanzelf komt en gaat. Je hoeft hiervoor niets te doen.
Merk op dat er na de uitademing een natuurlijke pauze is. Hoe is het om in deze natuurlijke pauze te wachten tot er vanzelf, zonder enige inspanning, de inademing opnieuw ontstaat?
Merk nu op dat je lijf vanzelf weet wat het is om rechtop te zitten. Als je lijf vanzelf zou beginnen met schommelen, wat zou het doen? Laat de schommeling klein en gemakkelijk zijn. Merk op dat je lijf vanzelf weet waar het midden is, waaromheen je lichtjes schommelt.
Laat de beweging dan ook weer tot rust komen en voel na. Wat merk je op in je lichaam, je stemming, je mentale wereld? Heeft de aandacht voor schommelen rondom je midden iets veranderd?
In je lichaam, in je stemming, in de sfeer van je gedachten?
En gun jezelf opnieuw een pauze…
Heeft een van deze vorige stappen je goed gedaan? Beschouw die dan als je veiligheidsanker. Een veiligheidsanker dat je kunt oproepen en gebruiken in tijden van stress.
Wil je een tijdje blijven bij wat je nu voelt en waarneemt? Gun je zelf dan nog enkele minuten de tijd om hier te vertoeven en sluit je meditatie af.
Ben je in de stemming om nog een stap verder te gaan en een uitdaging aan te gaan? Laat je dan meenemen met de volgende vragen:
Denk nu aan de fase in je leven waarin je ‘op pauze gezet’ werd. Een persoonlijke winter of een periode van terugtrekken of stil vallen.
Wat gebeurt er nu als je hieraan terug denkt? Hoe reageert je lichaam hierop? Verandert je stemming hierdoor?
Ga niet nadenken over deze levensfase, maar wees nieuwsgierig hoe je lijf reageert. Reageert je lichaam nu anders dan bij het begin van deze meditatie? En zo ja, wat merk je hierbij op aan veranderingen? En heeft dat ook effect op je stemming? En op gedachten, die wellicht vanzelf opkomen?
Ga eventueel terug naar een van je veiligheidsankers, mocht deze herinnering te veel stress oproepen.
En gun jezelf een pauze.
Als je wilt kun je ook nog een tweede of derde keer de herinnering van jouw levenspauze oproepen. En telkens onderzoeken hoe nu je lijf, stemming en gedachtewereld hierop reageren.
Sluit tenslotte af door opnieuw terug te gaan naar een van je veiligheidsankers. Zeg tegen jezelf: ‘Ik mag nu pauzeren. Ik hoeft nu niets te doen.’
Hoe is het om in dit proces telkens weer een pauze toe te laten?
Wat ontdek jij?
Nieuwsgierig naar meer? Onze opleiding Neuro-Sensitieve Mindfulness start binnenkort. We leiden je op tot (neuro-sensitieve) mindfulness-trainer en mindful coach.
Klik hier en lees meer over ons aanbod.
