Onze tijd vraagt om een grondige transitie op het gebied van economie en milieu. Maar dat is niet genoeg. Onze tijd vraagt ook om een transitie naar een ander bewustzijn. Een bewustzijn dat ethisch handelen even belangrijk vindt als effectief handelen. Een bewustzijn dat zowel compassievol als conflictvaardig is. Onze tijd vraagt daarom ook om een transitie naar een nieuwe communicatie, zodat we elkaar leren verstaan in onze verschillen en overeenkomsten. Een communicatie waarin we het anders zijn van de ander niet als bedreiging ervaren maar juist als een unieke bijdrage in een dynamische ontwikkeling. Een communicatie die tevens leidt tot bewustzijn van onze universele menselijkheid. Die ons bewust maakt van  de noodzaak om samen te werken omdat we maar één wereld hebben.

In deze blog schets ik de principes die aan zo’n communicatie ten grondslag liggen:

Ons eigen vermogen om simpelweg aanwezig te zijn in de ontmoeting me de ander is een soort oercommunicatie, die aan alles vooraf gaat. Dit vermogen kunnen we vormgeven door een innerlijke houding van openheid, nieuwsgierige exploratie en het nalaten van interpretaties en invullingen. Gesprekstechnieken en communicatievaardigheden kunnen nuttig zijn maar zijn niet leidend. Verbindende communicatie komt voort en ontstaat vaak spontaan uit deze onderliggende basishouding van onvoorwaardelijke aanwezigheid.

Mindful zijn betekent bewuste aandacht geven aan onszelf, de ander en het geheel. Door mindful te zijn leer je dat je ervaring uit ‘bouwsteentjes’ bestaat: je lichamelijke waarnemingen, je emoties en je gedachten. Door aandacht, die mindful is, leer je ook in jezelf een observator wakker te maken. Een observator die het functioneren van die bouwsteentjes kan gade slaan. Deze observator heeft het vermogen om de bouwsteentjes te herschikken in een bedding van open, vriendelijke en niet oordelend onderzoek. We krijgen ruimte om fris en creatief te reageren en onze oude automatische reacties te laten voor wat ze zijn. We krijgen uiteindelijk ruimte om ons bewustzijn te vormen en richting te geven. Een geweldige mogelijkheid. Als ambassadeurs van vredige communicatie zijn we ons bewust van deze bouwsteentjes en hun werking, in onszelf en in de ander.

Ieder mens bezit een eigen potentieel van liefde en wijsheid. Een rijke en unieke intelligentie, die door de juiste omstandigheden op kan bloeien. Vredige communicatie wil zeggen dat we in de ontmoeting ruimte creëren, waarin zowel jij als de ander de gelegenheid hebben om meer te ontdekken van deze liefdevolle intelligentie. Hoe doe je dat? Dat is eenvoudiger dan we denken. De houding van beschikbaarheid en onbevooroordeelde aandacht doet wonderen. Leren communiceren op basis van aandacht en aanwezigheid – op basis van mindfulness –   helpt de ander zichzelf te herkennen door jouw erkenning. Door onze niet-sturende betrokkenheid geven we elkaar een bedding om elkaar dieper te begrijpen én in beweging te komen. Hoe dit gebeurt is onvoorspelbaar. Het vraagt van ons de eigen plannen en veronderstellingen los te laten en te vertrouwen op de unieke intelligentie die in mij en de ander werkzaam is.

Welke houding, welke woorden  creëren een sfeer waarin de ander haar natuurlijke rijkdom kan ontdekken? Welke houding, welke woorden dragen ertoe bij dat de ander zich veilig genoeg voelt om ook te onderzoeken wat hierbij de obstakels zijn? Veiligheid is in dit leerproces een eerste vereiste. Communicatie gebaseerd op dynamische vrede kent en herkent de tekenen van veiligheid en onveiligheid bij jezelf en bij de ander. Niet alleen de emotionele tekenen maar vooral ook de fysieke tekenen. We zijn ons bewust van de pijn, eenzaamheid en angst die in ons allen leeft, als we ons onveilig voelen. En we weten hoe we dit bij onszelf kunnen opvangen.  Met een houding van  compassie én met milde aandacht voor onze stressreacties in ons lijf.  Als ambassadeur voor vredige communicatie weten we de ander te gidsen naar een fysiologische staat die ontspannen is én vitaal. Is het lichaam eenmaal gerust, dan kalmeren ook onze emoties en nemen stressvolle gedachten af.  Van hieruit kan er een exploratie plaats vinden waarbij er genoeg veerkracht is voor een onderzoek naar de problemen en mogelijkheden die er op dit moment zijn.

Het principe van ‘veiligheid eerst’ brengt ons meteen naar het volgende principe, waarbij ons lichaamsgewaarzijn een belangrijk element vormt in onze bijdrage aan veilige communicatie. Waarom het lichaam? Het lichaam is een intelligente uitdrukking van ons diepste wezen. Het is geen ding dat functioneert maar een wezen dat ons informeert. Het lichaam helpt ons gevaar waar te nemen en is tevens onze gids naar onze volle mogelijkheden. De niet-verbale expressie van onszelf – onze gebaren en onze lichaamshoudingen – zijn daarom directe wegwijzers naar onze verborgen emoties en onbewuste gedachten. Bij onszelf en bij anderen. Het is de non-verbale communicatie, die de meeste impact heeft.  Als ambassadeur voor vrede zijn we ons hiervan bewust en dragen we er zorg voor deze rijke bron van onbewuste informatie aan het licht te brengen. We leren zowel obstakels als mogelijkheden via de taal van ons lichaam kennen. En is het eenmaal bewust, dan ontstaat er spontaan ruimte om onszelf bij te sturen in een richting die ons dient.

Vredig communiceren is  een gesprek van hart tot hart. Een gesprek, waarin we elkaar uitnodigen om te ontdekken dat we vrij kunnen zijn terwijl wij ons ook verbonden voelen. We faciliteren deze ervaring door onze houding van open, vriendelijke en niet-oordelende aandacht. We moedigen onszelf en de ander aan om te ontdekken dat we  elkaar nodig hebben om onze autonomie te verwezenlijken. We ontdekken dat kwetsbaarheid ons niet zwak maakt en dat onze kracht de ander niet overweldigt. We ervaren een duale eenheid, een gezamenlijke ruimte van leren en exploreren. Een dans waarin verschillen en tegenstellingen en plek hebben. Deze realisaties ontstaan door mindful te spreken en mindful te luisteren, door de principes van vredige communicatie toe te passen in onze relaties.  Vredige communicatie op basis van mindfulness opent een nieuwe dimensie van zijn, waarin zowel onze uniekheid als onze universele menselijkheid aan diepte wint.