Als we het woord ‘brein’ horen, wat voor woorden en beelden duiken er dan op?
Waarschijnlijk denken we dan een afgebakend orgaan dat in ons hoofd ligt.

Dit blijkt niet te kloppen. Ons brein is niet afgebakend. Integendeel. Ons brein is een relatiezintuig. Met miljarden denkbeeldige ‘armpjes’ en ‘beentjes’ die in interactie zijn met de omgeving. Een brein functioneert en ontwikkelt zich nooit geïsoleerd. Het wordt constant vorm gegeven en reageert op de interactie met anderen. Ons brein is dus een sociaal orgaan bij uitstek. Zonder interactie met de omgeving, verkommert ons brein en sterft de mens.

We denken  bij het woord ‘brein’ misschien ook aan een soort bestuurder, die top-down ons lichaam aanstuurt. Dat klopt maar is maar de halve waarheid. Andersom beïnvloedt ons lichaam namelijk ook het brein. En dat in niet geringe mate. Stel je een snelweg voor met dubbele rijbanen. De informatiestroom van brein naar lichaam zou je kunnen vergelijken met een tweebaansweg. De informatiestroom van lichaam naar brein is te vergelijken me een vijfbaanseweg. Een verbazingwekkende hoeveelheid, als we bedenken dat we dikwijls niet eens opmerken hoe het met ons lichamelijk welzijn gaat.

Hoe komt het nou dat we zoveel denken en vaak zo weinig de enorme informatiestroom uit ons lijf opmerken?

Om hier antwoord op te geven, moeten we iets leren over het brein bij een net geboren baby. Een baby, die net geboren is heeft de meeste hersencellen – neuronen genoemd – die een mens ooit ter beschikking staan. Een enorme hoeveelheid. Het zijn duizenden miljarden neuronen. Alleen, deze neuronen zijn nog niet met elkaar in verbinding. Ze zijn nog niet aan elkaar geschakeld.

De verbindingen ontstaan namelijk pas door sociale interactie. Door moeder, die een geluid maakt, de huid van het kindje streelt, glimlacht, voedt en speelt met de baby. Op dat moment maken een paar neuronen verbindingen met elkaar. De ‘armpjes’ en ‘beentjes’ van de neuronen bewegen naar elkaar toe en vormen een verbinding. En als dat vele malen gebeurt, als we b.v. vele malen de glimlach van onze moeder zien, dan wordt er een stevige en blijvende connectie gemaakt tussen een aantal neuronen. Het baby’tje leert de moeder herkennen.

In het begin van het leven van een baby ontwikkelt zich vooral de rechter hersenhelft.

Het meest belangrijke voor een baby is hierbij veiligheid, verzorging, warmte en liefde. Dat is dus het domein van onze rechter hersenhelft. Leren en ontdekken gaan hier vooral via voelen, zintuigen ontdekken, het lichaam leren gebruiken om zichzelf uit te drukken. En dat in een bad van liefdevolle en betrokken relaties. Het is het domein van intuïtief, holistisch, lichaamsgericht waarnemen. Bewustzijn van onze emotionele en lichamelijke reacties is dus vooral het domein van onze rechter hersenhelft.

Pas later in het leven begint ook de linker hersenhelft zich sterker te ontwikkelen. De linker hersenhelft heeft heel andere vermogens. Het is een hersenhelft die zich vooral interesseert voor details en verschillen. Voor oorzaak en gevolg, voor 1+1=2. Op basis van de veilige bedding van onze rechter hersenhelft, waarin we liefde, verzorging, koestering en verbondenheid hebben kunnen opbouwen, kan zich onze linker hersenhelft ontwikkelen en worden we onafhankelijker en ‘rationeler’. “Ik ben anders dan mijn zusje. Ik kan met legosteentjes bouwen. Ik kan ‘ik’ zeggen. Ik word groter en ben anders dan andere mensen.” We leren onze individualiteit te beleven en verder te ontwikkelen. Er wordt een begin gemaakt met abstract denken, dat minder onder de invloed staat van onze emoties. We leren onze lichamelijke signalen meer en meer ondergeschikt te maken aan ons denken. Dat kan dan zo ver gaan, dat we als volwassene amper meer bewust contact hebben met de informatiestroom die ons lichaam ons aanbiedt. Een informatiestroom die veel emotioneler is dan we denken.

In de volgende oefening kun je je eigen twee hersenhelften leren kennen. En je ontdekt wat er gebeurt als linker en rechter hersenhelften samenwerken.

Luister hier naar de audio-track: Meditatieve verkenning van de twee hersenhelften

Kijk hier naar de film ‘Klank en stilte’, waarin je ziet hoe rechter en linker hersenhelft kunnen samenwerken en tot een groot hart worden.