“De nieuwe leider is een groep” zegt de zenmeester en boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh. In dit blog kijken we kort terug naar de geschiedenis van leiderschap en de contouren van toekomstig leiderschap zoals die zich in onze huidige tijd aftekenen. Een boeiende ontwikkeling die het eerst in kaart is gebracht door Frederic Laloux in zijn spraakmakende  boek Reinventing Organisations.

Zo’n 10.000 jaar geleden begon de bewoners in het gebied van Egypte, Israël, Jordanië, Palestina en Libanon (de vruchtbare sikkel) met de domesticatie van dieren en planten. Dat was het begin van de landbouw en veeteelt. Als gevolg hiervan ontstond er voedseloverschot en ontstonden er nieuwe beroepen, immers niet iedereen hoefde zich nog met voedsel verzamelen bezig te houden. In deze tijd ontstonden ook de eerste min of meer georganiseerde samenlevingsverbanden.

Frederic Laloux (auteur van het boek Reïnventing organizations) beschrijft prachtig hoe deze ontwikkeling door de tijd is verlopen en wat de betekenis van deze ontwikkeling was voor leiderschap. Het primitieve leiderschap in deze periode was gebaseerd op een combinatie van macht en geweld. Geweld werd ingezet om macht te verkrijgen en te behouden. Zo’n 4000 jaar later ontstaan de eerste staten en instituties met georganiseerde bureaucratieën en religies. Leiderschap werd gekoppeld aan positie en macht binnen de ontworpen hiërarchische structuren. Wanneer je als burger binnen de structuur van deze samenleving (en dus je afkomst) bleef bewegen was je redelijk veilig. Dat was vanuit het perspectief van de burger een opluchting. Ook organisaties waren volgens dit, nog steeds herkenbare model, ingericht. Denk bijvoorbeeld aan kerkelijke organisaties en het leger.

De ontwikkeling gaat altijd verder en de volgende fase was de fase waarin niet je afkomst maar je prestatie je positie bepaalde. Ook binnen organisaties werden kansen gelijker. Wie iets presteerde kon zich een sterke en welvarende positie verwerven. Macht en leiderschap zijn in dit model nog wel geconcentreerd in de top van de organisatie maar er is besef van de noodzaak tot deling van deze macht omdat dat meer winst oplevert. Eigenlijk nog steeds een vorm van “survival of the fittest” maar de mogelijkheden waren wel veel minder afhankelijk van je afkomst. We leven ook nu nog binnen onze samenleving en organisaties voor een groot deel volgens dit principe. Maximalisatie van consumptie, uitputting van onze resources en milieuvervuiling zijn enkele van de consequenties van de gerichtheid deze samenleving en organisatievormen.

Echter ook aan deze fase komt een einde en de eerste nieuwe vormen van samenleven en organiseren dienen zich aan. Winstmaximalisatie zal niet langer het leidmotief voor samenleven en samenwerken zijn. De vraag wat samenwerkingsverbanden, diensten en producten aan waarde toevoegen voor mens en samenleving zullen in toenemende mate organisaties en samenwerkingsvormen binnen onze samenleving bepalen. De evolutie van onze menselijke vermogens en nieuwe technologieën maken het mogelijk om tot vormen van co-creatie zonder machtsconcentraties te komen.

Toekomstig leiderschap zal gedeeld leiderschap zijn. We ontwikkelen nu, in deze tijd, naar de fase waarin we op zoek gaan naar meer authentieke, meer heilzame manieren van persoonlijk zijn en samenleven. Zowel op kleine schaal als wereldwijd. Wij zijn er bij en kunnen hier een rol in spelen, dat is een fascinerende gedachte.

Binnen de opleiding mindful management van de “Academie Voor Open Bewustzijn”, staan we uitgebreid stil bij deze ontwikkeling en de vraag welke vaardigheden we nodig hebben om te kunnen bijdragen aan deze volgende ontwikkelingsfase van onze samenleving. Wat is er nodig om macht te delen en wat is er nodig om vanuit waarden te werken en te organiseren? Wat is de basis van co-creatie en hoe komen we tot een vreedzame en constructieve samenleving?

Spreekt dit artikel je aan en heb je interesse in ons opleidingsaanbod?  Graag nodigen we je uit voor een vrijblijvende kennismaking. Neem hiervoor direct contact op met mij: ben@openbewustzijn.nl. Of bel direct 06-51153990. Onze jaargroep “Mindful Management” begint weer in januari 2019.

Ben van den Brand

Docent Mindful Management