Wat bedoel ik met ‘uit één stuk zijn’? We kunnen ‘uit één stuk zijn’ als we via veilige hechting onszelf hebben kunnen ontdekken en hebben kunnen ontwikkelen. We voelen ons competent, bewegen ons makkelijk tussen mensen, voelen vertrouwen, hebben plezier in leren, groeien en ontmoeten. Alle delen van ons brein werken dan goed samen, en zijn goed op elkaar afgestemd. We zitten lekker in ons vel, we zijn op een vanzelfsprekende manier verbonden met ons lichaam. Sterker nog: we leven volop ín ons lichaam, genieten van het welzijn van ons lichaam en komen eenvoudig in actie als er iets ontbreekt aan ons welzijn.

Bij onveilige hechting gebeurt iets anders. Om te overleven moesten we de overweldigende, niet te verwerken ervaring afsplitsen. Ons overlevingsinstinct is hierbij trefzeker. Het zorgt enerzijds ervoor dat we de onverwerkte ervaring niet – of alleen onvolledig – herinneren, én het zorgt ervoor dat de overweldigende emotionele en fysieke ervaring in het lichaam geïsoleerd wordt. Ons lichaam ontwikkelt een pantser of muur rondom de niet-verwerkte ervaring. We lopen rond met chronische spanningen, samentrekkingen of fragmentaties die op den duur zo gewoon voelen, dat we ze niet eens meer opmerken. Emotioneel voelen we ons  onzeker, menen dat we onbekwaam zijn, voelen ons vaak ongemakkelijk in relaties, zijn teruggetrokken, geïrriteerd of op onze hoede.

We raken gefragmenteerd, in ons brein en in ons lichaam en dat heeft impact op de relatie met onze sociale omgeving. Let op: dit is een noodzakelijke instinctieve reactie om het grootste deel van onszelf enigszins werkbaar verder te kunnen laten functioneren. Vanaf nu kunnen we gewoon doorleven, maar we zijn niet meer uit één stuk. We bestaan vanaf nu uit twee delen.

Als we dan de instructie horen: ‘laat toe wat er is en blijf erbij’, dan zijn er dus ook twee delen die dit horen. Het enigszins functionerende deel hoort het en kan het tot bepaalde hoogte toepassen.

Het afgesplitste deel reageert heel anders, en wel op twee manieren.

In het eerste geval kan het gefragmenteerde deel de instructie niet eens horen. Het komt simpelweg niet binnen. De fragmentatie is zo krachtig, dat we zelfs niet meer weten dat we hier iets afhouden, vermijden of onderdrukken.

In het tweede geval hoort het gefragmenteerde deel dezelfde instructie maar voelt zich onmachtig om die in de praktijk te brengen. Het is niet in staat om ‘toe te laten wat er is’, want het is gebouwd op de overtuiging dat toelaten levensbedreigend is. Het gefragmenteerde deel is ook niet bij machte ‘erbij te blijven’, want het is geprogrammeerd om de hele ervaring te vermijden. De reactie kan zijn dat we ons hierover schuldig voelen, of dat we gaan rebelleren of  ‘besluiten’ naar het hoofd te gaan, erover na te denken, i.p.v. te voelen. Hoe dan ook, we raken in strijd met onszelf.

Als trauma-geïnformeerde mindfulness-trainer zijn we ons van deze tweestrijd bewust. We geven educatie over het ontstaan en de noodzaak van fragmentatie, isolatie en afstand creëren bij overweldigende ervaringen. We leren onze cursusdeelnemers welke impact dit heeft op ons denken, onze emoties en op ons lichaam. (Lees over dit thema de blog 9 over het tolerantievenster). We brengen respect en begrip in het trauma-sensitieve leerproces: hier is niet iets fout gegaan, hier is een tijdelijke intelligente noodoplossing gevonden. En…omdat de huidige setting veilig genoeg is en gunstiger dan in het verleden nodigen we uit tot een onderzoek waarin we in een trauma-sensitieve bedding de twee-deling bekwaam leren onderzoeken. We zorgen voor een verankering in fysieke en relationele veiligheid om van hieruit het gefragmenteerde deel behoedzaam contact aan te bieden.

Hoe kunnen we dit doen?

Onderzoek het zelf middels de volgende oefening: