In deze opstelling zijn er drie velden, waar je mee begint: IK, DE ANDER en DE VEILIGE PLEK. Er zijn twee extra velden: OVERZICHT, en DE CRITICUS.

De oefening wordt gedaan in tweetallen of drietallen. Dan werkt die het krachtigst. Maar je kunt dit natuurlijk ook in je eentje doen. Bij tweetallen is er een begeleider die de ander met behulp van onderstaande tekst door de posities leidt. Bij drietallen is er een observator met de focus op de samenwerking en het samenspel tussen diegene die in de opstelling staat en de begeleider. De observator heeft oog voor de dynamiek die hier ontstaat tussen onderzoeker en begeleider.

De begeleider heeft als belangrijkste rol om open aanwezig te zijn, en de sfeer van vriendelijk, niet oordelend onderzoek aan te moedigen. Degene die de opstelling doet, gaat in de verschillende posities staan en start hier haar onderzoek. Stel als begeleider vragen, die zo weinig mogelijk de ander sturen, zoals: Hoe gaat het hier? Wat merk je op? Stel daarnaast vragen zoals: Waar voel je dit in je lijf? Is het prettig, onprettig of neutraal? Welke stemming hoort hierbij? Welke gedachte of welk beeld komt er vanzelf op bij dit gevoel?
Door deze vragen breng je het mindfulness perspectief in beeld waarin er altijd aandacht is voor lichaam, gevoel en gedachte. Je brengt tegelijkertijd  het functioneren van het brein in beeld op ieder veld dat je onderzoekt.

Neem de tijd om de eerste drie kaarten, IK – De ANDER – VEILIGE PLEK, één voor één een positie te geven in een afgebakende ruimte.

Nodig jezelf nu uit om de verschillende velden in de opstelling met een open, nieuwsgierig belangstelling te onderzoeken. Als je in een positie gaat staan, denk er dan niet over na! Voel en ervaar. Je lichamelijke sensaties kunnen niet liegen. Vanuit je lichaamsgevoelens kun je jezelf wel vragen of hier ook een stemming bij hoort. En wat in deze positie mogelijk gezegd wil worden. Wees open en benieuwd!

Begin ermee eerst jouw positie te verhelderen op de IK-positie. De begeleider mag de onderzoeker aanmoedigen om bij de fysieke gewaarwordingen te blijven. Interpretaties en verhalen mogen er zijn, maar we doen er verder niets mee, behalve opmerken dat ze verschijnen.

Onderzoek nu de positie van DE ANDER met dezelfde vragen. Wat gebeurt er in je lichaam, hoe is hier je stemming, en welke gedachte of welk beeld verschijnt hier spontaan?

Wanneer je behoefte hebt aan een time-out ga je even op de VEILIGE PLEK staan. Je gaat hier terug naar de adem, met aandacht voor jezelf in het hier en nu. Wat ervaar je hier?

Voeg nu de kaart OVERZICHT toe en merk op wat die positie teweegbrengt in lichaam en bewustzijn, terwijl je op de kaart gaat staan.

Als je merkt dat de criticus zich meldt, geef de kaart CRITICUS dan ook een positie in de ruimte en onderzoek wat hier gevoeld en gezegd wil worden. Dit is wellicht de meest uitdagende positie om open en mild te blijven onderzoeken en je oordelen op te schorten. Blijf daarom dicht bij wat je lichaam je vertelt. Kun je het nalaten hier iets van te vinden of er iets aan toe te voegen?

Als je op deze manier alle posities hebt verkend, ga je de relatie onderzoeken die IK met DE ANDER heeft.

De IK positie: Hoe ervaar je vanuit hier de relatie met de ander? Is die open of gesloten? Ervaar je je verbonden of geïsoleerd? Voel je je hier klein of groot? Machtig of onmachtig? Anders?

En wat neem je hierbij waar in je lichaam? Ga je op veilig, onveilig of neutraal bij die persoon? Als je je hier niet in herkent, is het dan ‘prettig, onprettig of neutraal ?’

De positie van DE ANDER: Wat voor gevoelens neem je waar als je op de plek van de ander staat en waar voel je die in je lijf? Ga je op veilig, onveilig of neutraal? Als je je hier niet in herkent, is het dan “prettig, onprettig of neutraal ?”

Is er verbinding of geen verbinding met de IK figuur? Hoe voelt de relatie? Machtig, of onmachtig, onprettig of prettig? Hoe kijkt de ander naar jou?

Realiseer je dat er de mogelijkheid is om een time-out te nemen door op de kaart VEILIGE PLEK te gaan staan.

Ga nu op de kaart OVERZICHT staan. Hoe is het als je IK en DE ANDER zo ziet staan vanuit jouw overzichtspositie? Wat voel je dan in je lijf? En waar voel je dat? Wat zie je vanuit je overzicht over de verhouding tussen IK en DE ANDER?

Stel je voor dat je vanuit overzicht wijsheid en liefde ter beschikking hebt. Wat zou je dan de IK toewensen? Wat zou je DE ANDER toewensen?

Ga nu het geheel afronden en vraag jezelf af: Is er iets veranderd? Veranderen je inzichten, je handelingsperspectief? Wat zou jij nu zeggen tegen de persoon die jij als moeilijk hebt ervaren? Is het nog steeds lastig de ander te ontmoeten? Of is er een andere sfeer ontstaan?

Deze werkvorm is ontwikkeld door Ben van den Brand en uitgewerkt door Dorle Lommatzsch. Beiden zijn docent aan de opleiding Mindful Management van de Academie voor Open Bewustzijn.